OPENINGSTOESPRAAK
EXPOSITIE MONIQUE BORST IN LIJN
BEWOGEN
Beste
vrienden en familie van Monique,
Afgelopen
week schijnt Premier Balkenende ergens bij de opening van een autosalon of een
racecircuit geweest te zijn. Ik heb er geen beelden van gezien maar ik kan me
er wel een voorstelling van maken en net als u denk ik: de verkeerde man in de
verkeerde film.
Ik heb wel
gehoord wat hij gezegd heeft: een auto is een heel interessant ding, het heeft
een vorm, het materiaalgebruik is interessant en de techniek is ook boeiend.
U houdt van
korte sprekers en als het aan u ligt dan zeg ik: de objecten en tekeningen van
Monique zijn interessante dingen. Ze hebben een vorm, ze gebruikt interessante
materialen en ook haar technniek is boeiend.
U denkt: die
man spot.
U vergist u.
Toen ik dit
gisteren opschreef, wist ik er niets meer van te zeggen dan Balkenende van een
auto. Ik kende de kunst van Monique alleen van ansichtkaarten met informatie
van galeries of exposities waarop haar werk te zien was. Nooit ben ik naar de
Broerenkerk in Zwolle of naar Ulverston in Engeland afgereisd. Ik heb niet eens
de moeite genomen om in Hilversum de GSA-galerie te bezoeken, Hilversum waar ik
nota bene elke dag kom, en waar ik Monique
heb leren
kennen. Dat heeft ze me nooit kwalijk genomen maar ze moet gedacht hebben: En
toch zal ik
het hem laten zien.
Monique
verstaat de kunst van het verleiden. Ik geef hem een rolletje, moet ze
gedacht hebben. En zij heeft mijn zwakte feilloos ingeschat. En daarom staat
hier een B-acteur in een prachtige film.
Ik was er wat
eerder en heb nu pas gezien, wat ik al veel eerder had moeten zien. Monique
gooi die ansichtkaarten weg, hou op met die website, richt je alleen nog op de
kunst. Wij zullen jouw roem verspreiden en wie ziende blind is, zullen we uit
hun huizen sleuren, hen in bussen en treinen proppen en hen de ogen doen openen
in galeries in waarin jouw werk gexposeerd wordt. Jouw werk moet gezien worden
in zijn volle omgang. Jouw werk moet besnuffeld worden, betast. Dat is precies
de gewenste intimiteit. Het werk kijkt je aan en zegt: kom maar.
Op je website
leg je uit wat jouw themas zijn: ruimte, tijd, stilte.
Je wilt laten
zien hoe leuke gebeurtenissen uit je leven, maar ook nare ervaringen hun sporen
achterlaten. Je zegt dat dat je leven rijker maakt. In je kunst laat je dat
zien: de kleuren worden dieper, de lijnen krachtiger.
Toen ik dit
las, dacht ik: het zal wel. Niet dat ik geen moeite wil doen om een kunstwerk
te begrijpen, maar een kunstwerk moet zonder die uitleg zijn bestaansrecht
hebben.
Het moet je
vastgrijpen, naar je strot vliegen, jou op je plaats doen staan. Ho, hier ben
ik, kijk naar me, en lees later het commentaar van mijn schepper.
Een kunstwerk
moet zonder die schepper een leven leiden.
Dames en
heren, Monique kan rustig naar huis. Die kunstwerken redden zich heel goed
zonder haar. Ze weten zich drijvende te houden. Het zijn volwassen kinderen,
mooi, raadselachtig en bovenal krachtig. En zoals dat gaat als je mooie jonge
mensen ontmoet: dan wil je ook hun moeder zien. Niet omdat je anders die
kinderen niet zou begrijpen maar om nog meer over hen te weten te komen en
domweg om de schepper van al dat moois te ontmoeten. Wie heeft dat allemaal
gemaakt?
Monique
Borst.
Terwijl ze
zoals veel vrouwen kokketeert met haar leeftijd - wat word ik oud oud h -
begint ze nu pas tot bloei te komen. Ze mag dan wel cum laude zijn afgestudeerd
maar daarna begint het pas. De kunst is een eigen vorm te vinden. Dat ze die
heeft gevonden bewijzen al die verschillende objecten hier.
En terwijl ze
bezig was haar vorm te vinden, moest ze ook nog drie pittige kinderen opvoeden,
een leuke vrouw voor de vader van die kinderen blijven, meiden in het
middelbaar beroepsonderwijs sociale vaardigheden bijbrengen en deelnemen aan
een ouderforum in een
radioprogramma
over onderwijs en opvoeding. Als iedereen zich vreselijk zat op te winden over
een ministerieel besluit, een domme schooldirecteur of nog dommere ouders, dan
pas moest je Monique het woord geven.
Jongens,
maak je niet zo druk, het is allemaal wel erg, maar het is de zondvloed niet.
En doe vooral
niet of het vroeger allemaal beter was. En met een ontwapende openheid
vertelde ze over haar leerlingen en eigen kinderen. Als Monique deelnam aan het
forum wist ik: Dit wordt een leuk half uur. Ook omdat ze een prettige eigenwijsheid bezit.
In de vijver
buiten drijven lichamen, schuimrubberen figuren, met autolak bespoten. Het
waterschap wil niet dat haar kunstwerken daar drijven, bevreesd als het is voor
vervuiling van het water door oplossende autolak. Dat zou toch idioot zijn,
riep Monique dat betekent dat
alle autos in ons regenachtige land binnen de kortste keren als roestbruine
racekarren over de weg gaan.
Het
waterschap heeft niet toegegeven maar Monique ook niet. En dus spijkert een
makelaar hier binnenkort een bord
tegen de gevel Te koop wegens faillisement want de boetes van het waterschap
zullen torenhoog zijn.
Ik weet niet
of Monique zich schuldig zal voelen, zelfs niet als hier over een paar dagen
dode eenden en vissen drijven. Wel weet ik dat ik Monique dankbaar ben. Kunst
voegt iets onzegbaars toe aan onze wereld. We kunnen het niet benoemen maar het
verdiept onze gevoelens en is een essentile ervaring in de beleving van
schoonheid.
Dankzij
Monique is Epe een tijdlang minder benepen.
Henk van Middelaar, 9 april 2006.